BAĞLAMANIN TARİHÇESİ
Başlama ve ailesi sazlarını tanıyabilmemiz için Önce bu suların atası olarak bilinen KOPUZ u tanımamız gerekir.
Kopuzââ?¬â?¢u tanımamız için ise ilk insanlardan başlamamız gerekmektedir. Müzişin ilk insanlarda nasıl başladışını inceledişimizde her ne kadar efsaneye dayanan tarafları varsa da gerçek olduşuna inandışımız yanları da bulunmaktadır. Esen rüzgarları sazlıktaki kırık kamışlara çarparak çıkarmış oldukları ıslık sesi onların da taklit ettikleri, üzüntülü ve sevinçlerinde çıkarmış oldukları ilk seslerin ilk müzik duygulanırını verdikleri tahmin edilmektedir.
Zamanla düşündüklerini geliştirerek, kamışın ve kirişin çıkarmış oldukları sesler onların ilgisini çekmeye başlamış, avlanmak üzere kullandıkları ok ve yaylarını bir müzik aleti gibi de kullanmış oldukları bilinmektedir.
Avlan yayına oku sürerek bir takım sesler çıkarmışlar ve adına OKLUŞ demişler bilahare okluşÃ¢â?¬â?¢un ucuna su kabaşı ilave ederek IKLIŞÃ¢â?¬â?¢a dÖnüştürmüşler ve at kılından (kuyruk kılı ) yapılan yaylar ile de çalmaya başlamışlardır. Avlanma yayı üzerindeki kiriş tellerin sayısını artırarak Arp, Çeng, Lirg gibi sazların doşmasını saşlamışlardır.
Su kabaşının üst kısmına ince deriler gerdirip, sap ilave etmişler ve kiriş telleri deri üzerinden geçirmek suretiyle sesin daha net çıkmasını saşlamışlar. Yay ile çalınanlarına IKLIŞ, parmak veya mızrap türünden maddelerle çalınanlarına da KOPUZ adı vermiş oldukları tarihi belgelerden anlaşılmaktadır.
Başlama:
Türkiyeââ?¬â?¢de kullanımı en yaygın olan halk çalgısıdır.Perdelerinin hareketli olusu her sistemdeki müzişi çalma imkanı saşlamaktadır. 2,5 oktavlık ses sahasına sahip olan başlama gÖşüs üzerine ilave edilen perdeler ile 3 oktava kadar çıkabilmektedir. Tekne, gÖşüs ve sap olmak üzere üç bÖlümden oluşmaktadır. Tekne(form) ve sap kısmında genelde orta sert ve sert aşaçlar tercih edilir. Sap kısmında kırmızı fırınlanmış gürgen,ak gürgen, kelebek gibi aşaçlar kullanılmakta, gÖşüs(ses tablosu) kısmında ise yumuşak aşaçlar ladin, kÖknar, sedir türü aşaçlar, tekne(form) kısmında ise, maun,ardıç, kelebek, palesander, vengi, dut aşaçları genel olarak kullanılan aşaçlardır.
Başlama Türkiyeââ?¬â?¢deki en zengin ailesi,akort çeşidi ve icra zenginlişi bulunan müzik aletidir.Bunun nedeni Türkiyeââ?¬â?¢de yasayan halkların çok renkli kültür yapısı olmasından kaynaklanmaktadır.Başlama ailesinde bulunan sazlar Ölçü olarak büyükten küçüşe doşru,meydan sazı, divan sazı, çÖşür, başlama, bozuk,aşık sazı,kara düzen,tambura, cura başlama, bulgarı, ırızva,başlama curası,tambura curası vb... Başlama telleri 3 gurup halinde 2"şerli veya 3"erli olarak takılır. Teller 19 ayrı düzenle akortlanarak yapılır. |
